foto. Ilaria Costanzo
W dniach 16–21 zapraszamy na kolejne spotkanie w ramach tegorocznej edycji projektu OKNO-ZBLIŻENIA. Projekt ten poświęcony jest prezentacji różnorodnych nurtów poszukiwań twórczych obecnych we współczesnym teatrze, a także wymianie praktyk oraz nieformalnej edukacji artystyczno-kulturalnej. Jego założeniem jest zapoznanie uczestników z możliwie szerokim spektrum działalności zaproszonych artystów i przybliżenie ich doświadczeń. Wydarzenia OKNA 2016 są połączone wspólnym tematem CIAŁO/GŁOS.
Po zrealizowanych już w tym roku sesjach warsztatowych z Ditte Berkeley i Przemysławem Błaszczakiem (Teatr ZAR) tym razem będziemy mieli niepowtarzalną okazję uczestniczenia w kompleksowym spotkaniu z wybitnym Praktykiem Teatru – człowiekiem, który całe dziesięciolecia poświęcił poszukiwaniu i eksplorowaniu metod pracy z aktorem, a zarazem przekraczaniu granic sztuki: odnajdywaniu w pracy z ciałem, głosem i ruchem tego, co esencjonalne. Mowa tu o Thomasie Richardsie – wieloletnim uczniu i współpracowniku, a później także spadkobiercy i kontynuatorze pracy jednej z najważniejszych postaci polskiego i europejskiego teatru: Jerzego Grotowskiego. W ramach szczecińskiego spotkania Thomas Richards wraz z zespołem Workcenter poprowadzi warsztaty teatralne pt. "Living Song: Action/Intention", zaprosi widzów na prezentację procesu twórczego w ramach pracy teatralnej "The Living Room" oraz na konferencję "Trzydzieści lat Workcenter", która zabierze publiczność w podróż po różnych fazach badań sztuk performatywnych rozwijanych w Workcenter.
Projekt OKNO-ZBLIŻENIA 2016: "CIAŁO/GŁOS" został dofinansowany ze środków MKiDN, program: Edukacja kulturalna.
Współpraca redakcyjna: RMF Classic
"THE LIVING ROOM"
The Living Room – Żywy Pokój – opus w dziedzinie Sztuki jako wehikułu, zabiera nas do domu, do miejsca, w którym witamy innego. Wychodząc od tego podstawowego działania, które może mieć miejsce w salonie, rozpoczynamy dociekania, w jaki sposób potencjalności rzemiosła performatywnego mogą zarówno wzbogacać codzienne realia, relacje międzyludzkie, jak i być przez nie wzbogacane. Jak nasz pokój może ożyć? Jak można być z innym w taki sposób, że codzienność przechodzi płynnie w to, co niecodzienne? Tutaj świadek ma szansę zgubić swoją anonimowość, staje się jednostką, gościem. W ramach naszego spotkania wydarzenie performatywne rozwija, w uporządkowany i precyzyjny sposób, żywy strumień działań, opartych na pracy z pieśniami tradycji, jak również z tekstami, które badają, co jest potrzebne, aby obudzić się twarzą w twarz ze sobą, z innym i ze światem.
"Jesteś w domu. Odpocznij tu przez chwilę. Może to twój dom, późnym popołudniem. Siedzisz i zamykasz oczy. Otwierają się na sen, w którym dźwięki, przedmioty i słowa pojawiają się, jak gdyby wyłaniały się z tapety. Człowiek zadaje pytanie, czy to mój dom? Odpowiedź rozchodzi się po całym pomieszczeniu falami i pęka. Co pozostanie, gdy się obudzisz? Zawieszone resztki, spokojne jak kawałki układanki, czekają."
On The Living Room - Thomas Richards >>
"TRZYDZIEŚCI LAT WORKCENTER. RETROSPEKTYWA"W ramach programu "Trzydzieści lat Workcenter. Retrospektywa" Thomas Richards zabierze publiczność w podróż przez kolejne fazy badań nad performatyką prowadzoną w Workcenter. Przez trzydzieści lat swojej historii Workcenter dokumentował wiele ze swoich dzieł performatywnych w krytycznych momentach ich rozwoju. W ramach retrospektywy – łączącej analizę, prezentację fragmentów filmów oraz dyskusję – publiczność zetknie się z praxis Workcenter od jego początków, poświęconych Sztuce jako wehikułowi, przez okres skrajnego otwarcia, w którym czynnie testowano relację między teatrem a Sztuką jako wehikułem. Prezentacja doprowadzi nas do dzisiejszych performatywnych opusów Workcenter, który uosabiają bieżące dociekania badawcze, nie tylko w odniesieniu do pogłębiania eksploracji istoty ludzkiej w działaniu, lecz również do poszerzenia sposobów, na jakie zasadnicze aspekty badań mogą wejść w kontakt z jednostkami, kulturami i społeczeństwami.
"ŻYWA PIEŚŃ – LIVING SONG: AKCJA/INTENCJA"
warsztat prowadzony przez Thomasa Richardsa z asystą członków The Focused Research Team in Art as Vehicle
Spotkanie z Thomasem Richardsem i członkami jego zespołu Workcenter, którzy będą starali się odkryć twórczy potencjał każdego z uczestników poprzez pracę nad pieśnią. Uczestnicy wejdą w kontakt z praktyczną pracą opartą na pieśniach z tradycji afrykańskich i afro-karaibskich, z podejściem do głosu, impulsu i działania, które stanowi samo serce badań Workcenter od blisko trzydziestu lat. To podejście do pieśni bada potencjalny wpływ, jaki rytmiczne i melodyczne cechy danej pieśni mogą mieć na osobę, która śpiewa.
Thomas Richards (licencjat Uniwersytetu Yale, magister Uniwersytetu Bolońskiego, doktor Université de Paris VIII) jest dyrektorem artystycznym ds. badawczych w Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards. Rozpoczął staż u Grotowskiego w 1985 roku i współpracował z nim aż do jego śmierci w 1999 roku.
Thomas Richards przybył do Włoch w 1986 roku wraz z Jerzym Grotowskim z University of California w Irvine, gdzie uczestniczył w jego projekcie "Focused Research Program in Objective Drama". We Włoszech początkowo był jego asystentem, wkrótce potem liderem jednego z zespołów roboczych, a z czasem "esencjalnym współpracownikiem". Ostatecznie Richards został dyrektorem Research Program on Performing Arts, prowadzonego w Workcenter. Richards był podstawową siłą napędową w badaniach prowadzonych w Workcenter, które stały się znane pod nazwą "Sztuka jako wehikuł". W 1996 roku Grotowski postanowił zmienić nazwę ośrodka z Workcenter of Jerzy Grotowski na Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards, ponieważ, jak to ujął, kierownictwo pracy praktycznej skupiło się już w tym czasie w rękach Thomasa Richardsa.
W odniesieniu do Richardsa Grotowski stwierdził: "Natura mojej pracy z Thomasem Richardsem ma charakter 'przekazu'; przekazuję mu to, do czego doszedłem w życiu: wewnętrzny aspekt pracy". Richards był głównym twórcą i "działającym" opusu "Downstairs Action" (sfilmowanego przez Mercedes Gregory w 1989 roku), twórcą i głównym "działającym" "Akcji" oraz twórcą i "działającym" "Listu" (wcześniej: "An Action in Creation"), którego początkowy etap nosił nazwę "The Twin: an Action incCreation". Był współreżyserem opusów "Zostało jedno tchnienie", "Zostało jedno tchnienie – dies irae", "Dies irae", "Dies irae – mój niedorzeczny show theatrum interioris" oraz opusów performatywnych stworzonych w Workcenter w ramach projektu "The Bridge: Developing Theatre Arts".
Thomas Richards był kierownikiem artystycznym realizowanego w Workcenter projektu "Tracing Roads Across" (od kwietnia 2003 do kwietnia 2006 roku), finansowanego w ramach programu "Kultura 2000" Unii Europejskiej. Był również kierownikiem artystycznym programu "Horyzonty" (Wrocław 2007–2009), projektu Workcenter, który zakończył się kierowanym przez niego festiwalem Zero Budget (2009). Od 2008 roku prowadzi w ramach Workcenter nową grupę działającą pod nazwą Focused Research Team in Art as Vehicle. Wraz ze swoim zespołem reżyseruje i prowadzi pracę nad opusami: "The Living Room" (premiera w 2009 roku), "L'heure fugitive" (premiera w 2015 roku) oraz "Podziemie. Odpowiedź Dostojewskiemu" (premiera w 2016 roku). Jest autorem wydanych w kilku językach książek: "Pracując z Grotowskim nad działaniami fizycznymi", "Punkt graniczny przedstawienia" oraz "Heart of Practice: Within the Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards".
Workcenter of Jerzy Grotowski (od 1996 roku Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards) powstało w 1986 roku w Pontederze (Włochy) z inicjatywy Jerzego Grotowskiego, Centro per la Sperimentazione e la Ricerca Teatrale (obecnie Fondazione Pontedera Teatro) i Uniwersytetu Kalifornijskiego we współpracy z Peterem Brookiem (Centre International de Créations Théatrales) jako instytut edukacji permanentnej dla dorosłych artystów. Tam, przez ostatnich 13 lat życia (do śmierci w 1999 roku) Jerzy Grotowski prowadził poszukiwania performatywne w domenie Sztuki jako wehikułu, w której – jak w przypadku niektórych prastarych tradycji – działania artystyczne idą w parze z podejściem akcentującym ludzkie wnętrze. W ramach swoich badań ściśle współpracował z Thomasem Richardsem, którego nazwał swoim "esencjalnym współpracownikiem", a następnie dodał jego nazwisko do nazwy Workcenter. W ciągu 13 lat intensywnej pracy Grotowski przekazał Richardsowi owoc swoich poszukiwań, który określił "wewnętrznym aspektem pracy".
Grotowski uczynił Richardsa i Maria Biaginiego – kluczowego członka Workcenter od chwili jego powstania – jedynymi spadkobiercami swojego dorobku, do którego należą wszystkie pisma artysty. Od 1999 roku Richards i Biagini (pełniący funkcje, odpowiednio, dyrektora artystycznego i wicedyrektora Workcenter) kontynuują zainicjowane przez Grotowskiego poszukiwania.
Od sezonu 2007/2008 w ramach Workcenter pracują dwa zespoły: Focused Research Team in Art as Vehicle (Zespół Badań Celowych w Obszarze Sztuki jako wehikułu), prowadzony przez Thomasa Richardsa oraz Open Program (Program Otwarty) pod kierunkiem Maria Biaginiego. Workcenter skupia 20 artystów z 10 krajów, a jego działalność obejmuje systematyczne poszukiwania w obszarze sztuk performatywnych (performing arts). Workcenter kładzie nacisk na rozwój zawodowy członków zespołu, dokładając wszelkich starań, aby umożliwić im odkrywanie i rozwijanie swoich możliwości twórczych. Grotowski nigdy nie chciał, by jego poszukiwania przerodziły się w dogmatyczną praktykę. Przeciwnie, podkreślał potrzebę rozwoju. W Workcenter nowe odkrycia pojawiają się w toku pracy, nieprzerwanych poszukiwań, wzbogaconych przez żywy kontakt między pokoleniami a gromadzoną wiedzą praktyczną. Obecnie Workcenter działa w ramach Teatru Narodowego – Fundacji Teatro della Toscana.
Więcej informacji:
Focused Research Team in Art as Vehicle powstał w Workcenter w lutym 2008 roku i działa pod kierunkiem Thomasa Richardsa, kontynuuje poszukiwania w obszarze Sztuki jako wehikułu, które od początku istnienia zespołu obejmują tworzenie linii działań skonstruowanych w oparciu o pieśń tradycyjną lub z jej wykorzystaniem. Podstawę Sztuki jako wehikułu stanowią poszukiwania sposobu, w jaki sztuki performatywne mogą stać się narzędziem zmiany percepcji i obecności artysty, sposobu na obudzenie subtelnych aspektów doświadczenia przy użyciu uporządkowanych strumieni działania i pieśni. Są to długoterminowe poszukiwania wymagające od wszystkich uczestników dyscypliny i poświęcenia, które umożliwiają dotarcie do znajdujących się w uczestnikach najgłębszych źródeł i wykorzystanie tych źródeł do osiągnięcia tego, co Grotowski i Richards nazwali "przemianą energii". Sztuka jako wehikuł jest zatem obszarem, w którym aktor pracuje nad bogatym potencjałem doświadczenia zawartego w chwili obecnej. Aktualnie zespół bada, jak działania przedstawieniowe, zrodzone w tym obszarze praktyki, mogą zaistnieć w pracach, które łączą różne podejścia do teatru i w różny sposób angażują percepcję zewnętrznych obserwatorów.
